Scenariusz lekcji dla klas ponadpodstawowych, zalecany wiek 16 +
Cele:
- Zapoznanie się z materiałami historycznymi dotyczącymi pierwszych miesięcy po wyzwoleniu
- Refleksja nad specyfiką żydowskiego doświadczenia końca wojny
- Dostrzeżenie strategii i ścieżek odbudowywania życia po Holokauście
Uwagi dla osoby prowadzącej:
- W ramach zajęć proponujemy korzystanie z filmu edukacyjnego, plakatów (można je wydrukować, wyświetlić na ekranie w klasie lub przesłać uczniom/uczennicom w formie PDF, jeśli zajęcia odbywają się zdalnie) oraz z fragmentów filmów dokumentalnych dostępnych online
- Proponowany scenariusz obejmuje wszystkie trzy proponowane elementy, tak, że cała jednostka ma ok. 130 minut. W zależności od możliwości czasowych można ograniczyć zajęcia do wyświetlenia filmu edukacyjnego i pracy z plakatami bądź z fragmentami filmów dokumentalnych. W każdym wypadku zachęcamy, by dać szansę na rozmowę o tym, jak Żydzi po wojnie odbudowywali swoje życie i co pozwoliło im na to, by po traumatycznych przeżyciach znaleźć siły i motywację do dalszego życia.
Wprowadzenie
Zbuduj odpowiednie wprowadzenie do tematu powrotu do życia po Holokauście w zależności od tego, na jakich zajęciach podejmujesz ten wątek. Możesz podkreślić, że druga wojna światowa była dramatycznym wydarzeniem dla wszystkich narodów Europy. Zaznacz, że te zajęcia skupiają się na doświadczeniu osób żydowskiego pochodzenia, dla których druga wojna światowa była dodatkowo traumą zagłady ich narodu.
Wyświetl osobom uczestniczącym w zajęciach film edukacyjny "Wyzwolenie i powrót do życia ocalałych"
Obserwuj reakcje oglądających w trakcie. Po zakończeniu filmu najpierw odpytaj, czy jego treść była zrozumiała i pomóż w odczytaniu niejasnych wątków.
Następnie zadaj pytania o treść filmu, nakierowując rozmowę na temat specyfiki żydowskiego doświadczenia powojennego. Uwypuklij wątki, takie jak osamotnienie ocalałych, bezdomność, zły stan zdrowia, strach przed przemocą i brak środków finansowych oraz tradycyjnych struktur życia społecznego i kulturalnego. Skorzystaj z flipcharta lub zanotuj odpowiedzi na tablicy.
Podsumuj, przeczytaj zapisane na flipcharcie/tablicy wątki.
Materiał do pobrania
Przebieg zajęć:
Powiedz uczniom/uczennicom, że teraz poszerzycie wątki, które pojawiły się w filmie za pomocą historycznych zdjęć z okresu powojennego. Materiał prezentuje ilustracje z odbudowy przez Żydów ich życia prywatnego i społecznego. Proponujemy dwa scenariusze pracy z plakatami:
- Możliwość pierwsza: Wydrukowane plakaty rozłóż na podłodze i poproś, by każdy/każda wybrał/a ten, który jest najciekawszy/czymś ją/jego zainteresował (jeśli zajęcia odbywają się online, roześlij/pokaż plakaty za pomocą platformy, której używasz). Podziel uczniów/uczennice na pary lub małe grupy i poproś o podzielenie się refleksjami nad plakatem z kolegami/koleżankami. Możesz także od razu otworzyć dyskusję na forum i poprosić kilka osób, by opowiedziały, dlaczego wybrały takie zdjęcie. Zapytaj, co przedstawiają zdjęcia i czego możemy się z nich nauczyć o wysiłkach żydowskich ocalałych na rzecz zbudowania życia na nowo. Poproś o zwrócenie uwagi, gdzie zostały wykonane fotografie (większość z nich to zdjęcia z obozów dla przesiedlonych, z domu dziecka i innych miejsc, które służyły osobom ocalałym jako przejściowy dom po wojnie). Zapisz na tablicy lub flipcharcie te konkrety.
- Możliwość druga: Rozdaj/roześlij uczniom i uczennicom wszystkie plakaty. Poproś, by pracując w małych grupach przyjrzeli się poszczególnym zdjęciom. Co przedstawiają? Gdzie mieszkają bohaterowie i bohaterki zdjęć? Czego możemy się z nich dowiedzieć o życiu ocalałych z Holokaustu?
Następnie poproś, by podzielili zdjęcia na grupy dotyczące różnych aspektów budowy życia na nowo po Holokauście.
Zaproś osoby uczestniczące w pracy grupowej do podzielenia się wnioskami na forum i spiszcie je na flipcharcie/tablicy.
Podsumuj dyskusję. Upewnij się, że w dyskusji padły takie elementy odbudowy życia ocalałych jak: związki, rodzina, dzieci, odbudowa tradycji i kultury, przyjaźnie, aktywność zawodowa, dążenie do zbudowania społeczności i żydowskiego państwa.
Powiedz uczniom/uczennicom, że teraz obejrzycie kilkuminutowe fragmenty filmów, w których ocaleni Żydzi opowiadają o momencie wyzwolenia i procesie odbudowy życia po wojnie. Możesz wybrać jeden lub więcej fragmentów, w zależności od możliwości czasowych.
- Jeśli przeżyjesz. Historia Szmulika Szilo - fragment filmu do warsztatów "Powrót do życia"
- Zapamiętaj tylko miłość. Historia Ovadii Barucha. Fragment filmu do warsztatów "Powrót do życia"
Po wyświetleniu filmu/ów poprowadź rozmowę o tym, co pozwoliło ocalałym na nowo odbudować swoje życie. Dopisz, jeśli trzeba, nowe wątki do flipcharta powstałego w trakcie sesji z plakatami.
Odczytaj ponownie zapiski z poszczególnych części zajęć. Przypomnij, dlaczego żydowskie doświadczenie wyzwolenia różniło się od doświadczenia innych narodów Europy. Połóż nacisk na determinację i siłę woli towarzyszącą ocalałym w odbudowie ich życia po wojnie.
