گتو لودز

گتو لودز در 30 آوریل 1940 بر پا شد. لودز، دومین شهر بزرگ در لهستان و مرکز صنعتی کشور به حساب می آمد. گتو لودز، دومین گتو از نظر بزرگی بود که در زمین های تصرف شده به دست آلمانها ساخته شده بود. این گتو، هم از اماکن اطراف خود و هم از گتوهای دیگر منزوی تر بود. حدود 164,000 یهودی در آن زندانی شدند، و ده ها هزار یهودی دیگر از آن استان و از رایش و همچنین اشخاص "سینتی و روما" (کولی ها) به آنان پیوستند.  این گتو که در اول به عنوان گتویی موقت ساخته شد، بیش از چهار سال بر پا بود. دوره برپایی گتو بستگی به مصلحت آلمان ها و نیاز آنها برای استفاده از نیروی کاری یهودیان داشت.

در بهار 1940، گتو لودز به وسیله نرده های چوبی و سیم های خاردار محاصره و از دنیا منزوی گشت. در محله ایی که گتو در آن ساخته شد، نه آب آشامیدنی وجود داشت و نه برق. یک چهارم از اهالی گتو به دلیل تراکم جمعیت زیاد و گرسنگی به هلاکت رسیدند.

مردخای خییم رومکووسکی، رئیس با نفوذ "یودنرات" که درباره او اختلاف نظرات بسیاری وجود  دارد، معتقد بود که کار کردن برای آلمانها، روزنه ایی از امید برای زنده ماندن و نجات یافتن است. او مجموعه تولیدیِ گسترده ای به وجود آورد که یهودیان گتو در آن کار میکردند، و قسمتی از آن کارگاههایی بود که کودکان هم در آن به کار گرفته میشدند. ولی در نظر آلمان ها، تولیدات پر حاصل گتو وقفه ایی بیش در روند کشتار و قتل ایجاد نمیکرد.

در ژانویه 1942، روانه کردن یهودیان برای قتل عام به وسیلۀ کامیون های گاز در کشتارگاه نزدیک به "خلمنو" آغاز شد. آلمانها از رومکووسکی تقاضا نمودند که لیست  اشخاصی که باید روانه گردند را تهیه نموده و آنها را در مکانی جمع آوری نماید.  تلاش او برای کوچک نمودن شمار اشخاص در لیست بی ثمر ماند. تا پایان سال 1942، حدود نیمی از اهالی گتو لودز در  "خلمنو" به قتل رسیدند. کشتار یهودیان لودز و حومه ، تا ژانویه 1945 به تناوب ادامه یافت.