مقاومت و جنگ

"آنچه برایمان اتفاق افتاده است غیر قابل توصیف است. اتفاقی افتاد که حتی خواب آن را نمیتوانستیم ببینیم. آلمانها دو بار از گتو فرار کردنده اند. آرزویم برآورده شده. عملیات دفاعی در گتو به واقعیت تبدیل شده است. مقاومت مسلحانه یهودیان و انتقام جامه عمل پوشیده. من شاهد جنگی شگفت آور و دلاورانه از سوی جنگجویان یهودی بودم".

مردخای آنیلبیچ، گتو ورشو، آوریل 1943

پس از آغاز عملیات اخراج از گتوها، اطلاعات موثقی درباره قتل عام یهودیان فرستاده شد که،  برخی از یهودیان، از جمله اعضای جنبش های نوجوانان را بر آن داشت که گروه های زیر زمینی تشکیل دهند. با وجود شرایطی که یهودیان اروپا در کشورهای گوناگون گرفتار آن شده بودند، مواردی چون: استقامت یهودیان، مقاومت و مقابله آنان علیه اشغالگری های نازی بسیار بودند. موارد شگفت آوری مانند کمک به یکدیگر، نبرد برای زندگی، فداکاری و دفاع مسلحانه در شرایط غیرممکن بسیار به چشم میخورد. در برخی از گتوها گروه های زیرزمینی سازمان داده شده ای به وجود آمده بودند که در تمام زمینه های زندگی فعالیت میکردند. اکثر سازمانهای نوجوانان و حزب هایی که پیش از آغازجنگ در بین یهودیان فعال بود، همچنان به طور غیرقانونی به فعالیت خود در مناطق اشغالی گوناگون ادامه میدادند. جنبش های نوجوانان پیشگامانه به تربیت و آموزش ارزشها به نوجوانان ادامه داده و برای حفظ چهره ی معنوی نوجوانان و گرایش به سرزمین اسرائیل میکوشیدند. در برخی نقاط  حتی آموزشگاه های تربیتی ویژه تحت پوشش فعالیت های مولد  برپا شدند. مطبوعات گسترده زیرزمینی اتفاقاتی را که در جبهه ها می افتاد به دقت توصیف میکرد و همگان را به ایستادگی و اتحاد فرا میخواند.

هدف گروههای زیرزمینی فراری دادن یهودیان به جنگل ها و سازماندهی آنان برای جنگ پارتیزانی یا قیام مسلحانه در گتوها بود. فعالیت دیگر آنان که پیچیده و خطرناک نیز بود، تلاش برای پنهان سازی و نجات بود. طولانی ترین قیام و جنگ در گتوی ورشو صورت گرفت. بسیاری از بازماندگان، پس از آزادی، برای خدمت در ارتش هایی که به جنگ علیه آلمان نازی ادامه میدادند شتافتند. حدود یک میلیون و نیم یهودی در جنگ جهانی دوم در ارتش های متفقین، در صفوف پارتیزانها، در گروه های زیرزمینی و گتوها جنگیدند و صدها هزار نفر از آنان در نبرد کشته شدند.