سندی که بر اساس آن بتوان تعیین کرد چه کسی دستور آغاز قتل عام تمام یهودیان را داده و کی و چگونه این تصمیم گرفته شده در دست نیست. پژوهشگران بسیاری معتقدند که چنین دستوری هرگز به طور کتبی صادر نشده بلکه فقط شفاهأ، با اطلاع هیتلر یا به دست او، در تابستان 1941 داده شده است. در31 ژوئیه 1941، مدت کوتاهی پس از هجوم به شوروی، ژنرال هرمن گورینگ به رینهارد هایدریخ دستور داد "کارهای اولیه" برای حل کامل مشکل یهودیان در حوزه نفوذ آلمان در اروپا را تدارک ببیند.
پس از هجوم به شوروی، آلمانها شروع به قتل عام سیستماتیک زنان، کودکان و مردان نمودند، اما در نوامبر 1941 سیاست آلمان نسبت به یهودیان تغییری کرد که درواقع سرنوشت ساز بود. کشتار به ضرب گلوله مورد رضایت نازی ها نبود، زیرا هم به اندازه کافی سریع نبود و هم تاثیر منفی بر عملکرد سربازان داشت. در آن هنگام مقامات ارشد رژیم نازی فهمیدند که جنگ برق آسا موفقیت آمیز نبوده و جنگ علیه شوروی میتواند ادامه پیدا کند. به همین خاطر در طی ماه های نوامبر- دسامبر، تصمیم گرفتند قتل عام صنعتی، سیستماتیک، برنامه ریزی شده و سازمان یافته ای را شروع کنند.
در تابستان 1941 به رودولف هس، فرمانده اردوگاه آشویتس (کنار شهرک لهستانی آشوینچیم - Oswięćim) دستور دادند راههای جدید قتل عام به وسیله گاز را امتحان کند. آلمانها قبلا از گاز در عملیات مرگ با ترحم استفاده کرده بودند و طی آن دهها هزار ناقص العضو و عقب افتاده را به وسیله گاز به قتل رساندند. تا سرانجام فشار زیاد از سوی شهروندان آلمان و کلیسا باعث شد که این عملیات تقریبأ به طور کامل متوقف شود. با این حال روش ها و دانشی که در عملیات مرگ با ترحم جمع آوری شده بود، پایه "راه حل نهایی" یعنی قتل عام سیستماتیک و صنعتی یهودیان شد.
در 20 ژانویه 1942 جلسه ی بسیار مهمی دروانزه (در حومه برلین) به ریاست راینهارد هایدریخ و با شرکت 15 نفر از مقامات ارشد رایش تشکیل شد. در این جلسه برنامه های کشتار و نابود سازی بین دفتر مرکزی امنیت رایش و وزارت خانه ها و سازمانهای ذیربط هماهنگ شد. هایدریخ به 11 میلیون یهودی که برنامه نازی ها برای راه حل نهایی مشکل یهودیان متوجه آنها بود اشاره کرد. در پروتوکل، کنفرانس وانزه نیز گفته شد: "طبق خواسته رهبر و به دنبال جنگ، برنامه مهاجرت یهودیان به برنامه فرستادن آنها به شرق تغییر کرده است."
به دنبال این کنفرانس شبکه ای از اردوگاههای مرگ بر پا شد که در آنها 1.7 میلیون یهودی در سالهای 1942-1943 قتل عام شدند.
