آخرین گتو ها و اردوگاهها

آخرین گتوها

آخرین گتوها در بلاروس درپاییز 1943 برچیده شدند. گتوی مینسک در 23 سپتامبر 1943 دیگر وجود نداشت. گتوی بیالیستوک، یکی از آخرین گتوهایی بود که در شرق لهستان باقی مانده بودند. تا اوت 1943، حدود 30,000 نفر در آن زندگی میکردند. رئیس یودنرات (شورای یهودیان) در گتو، افراییم باراش، کارخانه های صنعتی وسیعی را به امید تبدیل گتو به نهادی ضروری برای اقتصاد جنگ آلمان برپا کرده بود. باراش همچنین امیدوار بود که پیشرفت شوروی، باعث سقوط جبهه آلمان شود و راه را برای رسیدن ارتش سرخ به بیالیستوک و نجات یهودیان گتو هموار سازد. اما اینجا هم ملاحظات ایدئولوژیک بر ضرورت اقتصادی چیره شد و در 16 اوت 1943، آلمانها نابود سازی گتو را آغاز کردند. همانطور که در دهها گتوی دیگر در شرق اروپا اتفاق افتاده بود، تشکیلات زیر زمینی یهودیان تلاش نمود قیام کند، اما این قیام با با بی رحمی سرکوب شد. گتو لوو در ژوئن 1943 نابود گشت. گتوی کراکوف در مارس 1943 نابود و در سپتامبر 1943، گتوهای دیگر این منطقه برچیده شدند. گتوی ویلنا در سپتامبر 1943 برچیده شد. حدود 3,700 یهودی به اردوگاهها در استونی فرستاده شدند و حدود 2,000 زن به اردوگاه کلوگا، نزدیکی تلین انتقال یافتند. گتوی كاوناس (Kaunas) تا اواسط اوت 1944 به عنوان اردوگاه کار برپا بود. دو هفته پیش از ورود ارتش سرخ به شهر، آخرین یهودیان به اردوگاه های غرب انتقال یافتند. بازماندگانیهودیان لتونی در اردوگاه کایزرولد جمع آوری شدند و اکثر آنان جان باختند. در سال 1944، بازماندگان یهودیانی که در اردوگاههای استونی زندانی شده بودند به اردوگاه اشتوتهوف در نزدیکی گدنسک (دنتسیگ) انتقال یافتند. در نیمه دوم 1944، آلمانها حدود 50,000 یهودی را در اشتوتهوف جمع آوری کرده و در نوامبر 1945، آنان را با راهپیمایی مرگبار به سوی غرب راهی کردند. در 23 اوت 1944 ، گتوی لودز برچیده شد و حدود 80,000 نفر به آشویتس – بیرکناو رانده شدند.

آخرین اردوگاه ها

با نزدیک شدن ارتش سرخ به مرز لهستان، آلمانها روند قتل عام در اردوگاه ها را تسریع بخشیدند. بسیاری از زندانیان در خود اردوگاه ها قتل عام شده؛ و بقیه با راهپیمای های مرگبار به سوی آلمان روانه گشتند. قتل عام یهودیان در اردوگاه های منطقه لوبلین در ماه نوامبر 1943 و با اسم رمز"ارنتفست" (Erntefest)  به معنای "جشن درو" آغاز شد. پس از موج اخراج ها از ژوئن تا سپتامبر 1942،  یهودیان باقی مانده از مرکز لهستان در چند گتو مانند رادوم، کایلتسه، چنستوخووا و پیوترکوب تریبونلسکی جمع آوری شدند. این گتوها تا اواسط 1943 برچیده شده و کارگران دارای شرایط لازم در اردوگاهای کار در اطراف چنستوخووا و پیوترکوب زندانی شدند. اردوگاه ها در 1944 برچیده و زندانیان به اردوگاه هایی در آلمان فرستاده شدند.